Suckless tools o‘rnatish, sozlash va zaxira nusxasini yaratish bo‘yicha nimadirlar

Kirish

Suckless vositalari(tools) xususan dwm, st va dmenu.Taxminan bir yil avval dwm, st va dmenudan foydalangan edim, lekin ularni qanday boshqarish, sozlash yoki zaxiralashni bilmasdim Ularni qanday moslashtirish (patchlash) haqida ma’lumot ham yo`q (edi).

Ushbu qo‘llanmada maqsadim — yo’q shunchaki o’zim uchun yozib qo’yyapman boshqalari kabi.O`rgangan narsalarim asosida yozilgan ammo mukammal emas. Qo‘llanmada Linux bo‘yicha asosiy nimadirlar bor deb hisoblayMAN: masalan, distributivni paket menejeri orqali dastur o‘rnatishni, kerakli kutubxonalar, va xinit orqali xorg sessiyasiga kirish.

O‘rnatish

Yuqorida tilga olingan (dwm, st, dmenu) dasturlardan birontasini o‘rnatish uchun tizimingizda ba’zi kerakli kutubxonalar va git o‘rnatilgan bo‘lishi kerak. Ularni quyidagicha o‘rnatishingiz mumkin:

Void Linux’da:

1
sudo xbps-install -S git make libX11-devel libXinerama-devel

Debian va Debian asosidagi distributivlarda:

1
sudo apt-get install build-essential libx11-dev libxinerama-dev sharutils

Arch va Arch asosidagi distributivlarda:

1
sudo pacman -S git make libx11 libxinerama

dwm

dwmni suckless.org’dan klon qilish

1
git clone https://git.suckless.org/dwm
2
cd dwm/
3
make
4
sudo make install

Endi qolgan yagona narsa — quyidagi qatorni .xinitrc faylga yozish va startx buyrug‘i orqali X sessiyani ishga tushurish: exec dwm

st

stni suckless.org’dan klon qilish:

1
git clone https://git.suckless.org/st
2
cd st/
3
make
4
sudo make install

Eslatma: st odatda .desktop fayl bilan birga kelmaydi, ya’ni uni menyularda (dmenu yoki boshqa AppMenu’larda) ko‘rmaysiz/miz. Ammo, dwm oynali muhitida st standart terminal hisoblanadi va unga ALT + Shift + Enter orqali kirish mumkin.

dmenu

dmenuni suckless.org’dan klon qilish:

1
git clone https://git.suckless.org/dmenu
2
cd dmenu/
3
make
4
sudo make install

shu bilan o’rnatiladi,Alt+p bilan dmenuni ishga tushirish mumkin.

Sozlash

Hop,endi ranglarni o’zgartirish, patchlar orqali funksiyalarni qo’shish va dasturlarni o’zimizga moslashtirishni ko’ramiz

Eslatma: Tavsiya qilinadi: config.def.h faylining nusxasini olib, config.h deb nomlang va o‘zgartirishlarni aynan shu yangi faylga kiriting. Shunda, masalan dwm yangilanganida, yangi config.def.h sizning o‘zgartirgan faylingizni ustiga yozib yubormaydi.

dvm

wmni tahrirlash uchun siz dwm papkasiga kirishingiz va config.def.h faylini tahrirlashingiz kerak bo‘ladi. Eslatma: Kompilyatsiya qilishdan oldin config.h faylini o‘chirib tashlashlang (yuqoridagi eslatma). Quyida esa konfiguratsiya faylining ba’zi qismlari:

Shrift va rang sxemasi

config.def.h faylining 8- va 9-qatorlarida, dwmda ishlatiladigan shrift va shrift o‘lchamini belgilash mumkin. Agar dmenuni alohida tahrirlamoqchi bo‘lmasangiz, u holda dmenuni ishga tushirishda dwm tomonidan belgilanadigan parametrlar orqali shriftni sozlashingiz mumkin — bu esa 59-qatorda ko‘rsatilgan.

10-chi qatordan 19-gacha esa siz quyidagi konfiguratsiyani ko‘rasiz:

1
static const char col_gray1[]       = "#222222";
2
static const char col_gray2[]       = "#444444";
3
static const char col_gray3[]       = "#bbbbbb";
4
static const char col_gray4[]       = "#eeeeee";
5
static const char col_cyan[]        = "#005577";
6
static const char *colors[][3]      = {
7
  /*               fg         bg         border   */
8
  [SchemeNorm] = { col_gray3, col_gray1, col_gray2 },
9
  [SchemeSel]  = { col_gray4, col_cyan,  col_cyan  },
10
};

10-chi qatordan 15-gacha bo‘lgan qatorlarda char (belgilar) turidagi ayrim konstantalar e’lon qilingan. Bular — olti xil rang bo‘lib, ularni xohlagancha o‘zgartirishingiz mumkin. Hattoki, ularning nomlarini ham. Masalan, quyidagicha:

1
static const char normalbg[]       = "#0ff000";

Keyin esa, 17- va 18-qatorlarda, siz/biz bu yuqorida belgilangan rang konstantalarini SchemeNorm va SchemeSel deb nomlangan sxemalarga ulab qo‘yasiz/miz. Bu sxemalar colors massivida aniqlanadi. Quyidagicha:

1
[SchemeNorm] = { fg, bg, border },
2
[SchemeSel]  = { fg, bg, border },

xoxlagancha o’zgartirib,so‘ngra quyidagicha qayta kompilyatsiya va o‘rnatish qiling:

1
sudo make clean install

dwm sessiyasidan chiqib, qayta kirishingiz kerak — shunda o‘zgartirishlaringiz kuchga kiradi.

Qoidalar (Rules)

30–31-qatorlarda gimp va Firefox uchun yozilgan ba’zi qoidalarni ko‘rish mumkin:

1
/* class      instance    title       tags mask     isfloating   monitor */
2
{ "Gimp",     NULL,       NULL,       0,            1,           -1 },
3
{ "Firefox",  NULL,       NULL,       1 << 8,       0,           -1 },

bu yerga boshqa dasturlar uchun ham qoidalar yozishingiz yoki borini olib tashlash mumkin. Qanday ishlaydi:

class — bu dastur klassi (nomi), masalan “Gimp” yoki “Firefox”.

instance va title — ko‘pincha NULL deb qoldiriladi.

isfloating — agar 1 deb belgilansa, dasturni floatingda ochadi. 0 bo‘lsa, tiled rejimda.

monitor — qaysi monitor(da) ochilishini belgilaydi. -1 bo‘lsa, istalgan monitor.

Tag mask (teglarga tayinlash) Murakkab qism. tags mask — bu bitwise operatorlardan foydalangan holda aniqlanadi.

Misol uchun, agar Firefoxni 9-tegda ochmoqchi bo‘linsa, 1 << 8 deb yoziladi:

1 << 8 degani: 1 ni 8 pozitsiyaga chapga siljitish – bu 100000000 degani, ya’ni 9-tag.

Teglar odatda bitlar sifatida qaraladi: 000000001, 000000010, 000000100, …bla bla bla ble nima bu wtf xullas

Ya’ni:

1
1 << 0 → tag 1 (eng o‘ngda)
2

3
1 << 1 → tag 2
4

5
1 << 2 → tag 3
6

7
...
8

9
1 << 8 → tag 9 (eng chapda)

Misol: Emacs’ni 3-tegda va floating rejimda ochish

1
{ "Emacs", NULL, NULL, 1 << 2, 1, -1 },

Bu Emacssni:

3-tegda (1 << 2 = 000000100)

floating rejimda

har qanday monitor(da) (-1) ochad

Tugma birikmalari (Keybindings)

Men bu qo‘llanmada tugma birikmalarini (hotkeys)ni yozmayman, sxhkd (Simple X Hotkey Daemon)ishlataman. Ammo agar dwmning o‘zida tugma birikmalarini sozlamoqchi bo‘lsanglar, yoki faqat bir nechta standart tugmalarni o‘zgartirmoqchi “bo‘lsangiz”, 46-chi qatoridan 96-gacha qarab chiqing,uncha qiyinmas.Maslahat sxhkd ishlatinglar

st

Simple Terminal (st) — tez ishlaydi,mening fikrimcha, shriftlarni chiroyli chiqarishda Alacritty’dan keyin turadi. Biroq, standart holatda st’da ba’zi asosiy funksiyalar yo‘q,demak “Patching” ga yuzlanamiz. Oddiy sozlamalar, ya’ni tugma birikmalari (keybindings) va rang sxemalarini (color scheme) o‘zgartirmoqchi bo‘lsangiz — bu jarayon dwm bilan bir xil:

1. st papkasiga kiring

2. config.def.h faylini tahrirlang

3. config.h faylini o‘chirib tashlang (agar mavjud bo‘lsa)

4. Yangi sozlamalar kuchga kirishi uchun qayta kompilyatsiya qiling

Shrift (Font) va Padding

Agar st terminalining shriftini va padding sozlamasini o‘zgartirmoqchi bo‘lsangiz, 8- va 9-qatorlarni tahrirlaysiz.

Masalan,shriftni Hack, o‘lchamini 14 piksel, va paddingni 8 piksel qilishni istasangiz, quyidagicha yozasiz:

1
static char *font = "Hack:pixelsize=14:antialias=true:autohint=true";
2
static int borderpx = 8;

Rang sxemasi (Color-scheme)

Agar stning standart rang sxemasini o‘zgartirmoqchi bo‘lsangiz, 86-qatoridan 112-qatorigacha bo‘lgan joyni tahrirlashingiz kerak:

1
static const char *colorname[] = {
2
  /* 8 normal colors */
3
  "black",
4
  "red3",
5
  "green3",
6
  "yellow3",
7
  "blue2",
8
  "magenta3",
9
  "cyan3",
10
  "gray90",
11

12
  /* 8 bright colors */
13
  "gray50",
14
  "red",
15
  "green",
16
  "yellow",
17
  "#5c5cff",
18
  "magenta",
19
  "cyan",
20
  "white",
21

22
  [255] = 0,
23

24
  /* more colors can be added after 255 to use with DefaultXX */
25
  "#cccccc"
26
  "#555555",
27
};

Istalgancha o’zgartirishga mumkin.

Kursor shakli (Cursor Shape)

st terminalida quyidagi 4 xil kursor shakli mavjud:

1
/*
2
 * 2: Block ("█")
3
 * 4: Underline ("_")
4
 * 6: Bar ("|")
5
 * 7: Snowman ("☃")
6
 */

Kursor shaklini o‘zgartirish uchun 131-qatorni tahrirlab, kerakli raqamni kiritish kerak. Misol:

1
static unsigned int cursorshape = 2;

yoki:

1
static unsigned int cursorshape = 6;

dmenu

suckless dasturlarida bo‘lgani kabi, dmenuni sozlash ham config.def.h faylini tahrirlash, config.h faylini o‘chirish va qayta kompilyatsiya qilish orqali amalga oshiriladi.

dmenu — bu juda oddiy va moslashuvchan dastur bo‘lib, undan juda ko‘p narsa uchun foydalanish mumkin. Men uni quyidagilar uchun ishlataman:

1. Fon (wallpaper) o‘rnatish

2. monitorlar holatini o‘zgartirish

3. quvvat menyusi (power-menu)

bla bla bla …boshqa nimadirlar

boshlasak

Eslatma!

Agar dwm ichida dmenuning o‘zingiz sozlagan (custom build) versiyasini ishlatmoqchi bo‘lsangiz, dwm/config.def.h faylida quyidagi qatorni o‘zgartirishingiz kerak:

1
static const char *dmenucmd[] = {
2
    "dmenu_run", "-m", dmenumon,
3
    <"-fn", dmenufont, "-nb", col_gray1, "-nf", col_gray3, "-sb", col_cyan, "-sf", col_gray4,>
4
    NULL
5
};

tepadagi qatorda < > ichidagi qismlar o‘chirilishi kerak. Ya’ni, siz bu joylarni dmenuning o‘zida sozlaysiz, dwm ichida emas.

Shrift (Font) va Rang sxemasi (Color-scheme)

Shriftni o‘zgartirish:

7-qatorga boring va shrift nomini istaganingizga o‘zgartiring:

1
"monospace:size=10"

masalan menga yoqadigan Hack shrifti uchun:

1
"Hack:size=12"

Ranglarni o‘zgartirish:

Bu yerda ranglar *colors massivida belgilanadi, dvm dagidek emas:

1
[SchemeNorm] = { "#bbbbbb", "#222222" }, // Oddiy holat (Normal)
2
[SchemeSel]  = { "#eeeeee", "#005577" }, // Tanlangan (Selected)
3
[SchemeOut]  = { "#000000", "#00ffff" }  // Tashqi chiqish (Output)

1. Har bir qatordagi birinchi rang — matn (foreground),

2. ikkinchi rang — fon (background).

🎥 Qo‘shimcha tavsiya:

Agar dmenu haqida chuqurroq tushunmoqchi bo‘lsangiz, Luke Smith’ning videolarini ko‘rishni tavsiya qilamam.O`zim ha o’sha yerdan o’rganganman.

Patching — Tuzatmalar

(o’zimcha shunaqa tarjima qildim)

Tuzatmalar (patches) yordamida suckless vositalariga ularning standartda mavjud bo‘lmagan imkoniyatlarini qo‘shishingiz mumkin. Masalan, st terminalida orqaga aylantirish (scrollback) yoki dwmda gaps.

Patch qo‘llash tartibi:

1. suckless.org saytidan kerakli patch’ni yuklab olish.

2. Patch faylini mos dastur manba (source-code) papkasiga joylashtirish.

3,. Terminalda quyidagi buyruqlarni bajarish:

1
sudo make clean
2
git remove config.h
3
git branch <patch_nomi>.def
4
git checkout <yangi_branch_nomi>
5
patch -p1 < <patch_nomi>.diff

Agar barcha hunklar ishlasa, keyingi qadamlar:

1
git status # o‘zgarishlar ro‘yxatini tekshiring
2
git add <o‘zgargan_fayllar>
3
git commit -m "Patched with <patch_nomi>"
4
git checkout master
5
git merge <yangi_branch_nomi>
6
make
7
sudo make install

Lekin menda birinchi safar hunk ishlamagan,shunda nima qilish kerak? Terminal xatolik haqida qaysi faylga patch qo‘llanmaganini ko‘rsatadi.

Shu fayl ichida .rej fayli hosil bo‘ladi.

.rej faylini oching.

• bilan boshlangan qatorlar — o‘chirilishi kerak, + bilan boshlanganlar — qo‘shilishi kerak.

Qo‘lda o‘zgartiring, keyin yuqoridagilarni qayta kiriting.

Patchni remove qilish:

Agar ilgari qo‘llagan patchni olib tashlamoqchi bo‘lsangiz:

1
patch -R < <patch_nomi>.diff

Qo‘shimcha ma’lumot:

suckless.orgdagi Hacking sahifasida — patchlar haqida ko‘proq o‘rganish mumkin.

DistroTube’ning dmenu patchlash bo‘yicha videosi ham yaxshi manba.

Zaxira nusxa olish (Backup)

Suckless vositalarini sozlaganingizdan keyin, oddiy .config faylini gitga yuklashdek oson EMAS, ayniqsa patchlar qo‘llagan keyin. Ammo yo’li bor)

Git sozlamasi:

1. Ishlayotgan papkangizda (masalan dwm/, st/ yoki dmenu/) quyidagini bajaring:

1
git remote rename origin upstream

Bu sizning asosiy manbangizni (upstream) sifatida suckless.org’ga bog‘laydi.

2. Github (yoki Gitlab) da yangi repozitoriya yarating. Nomini dwm, st yoki dmenu deb qo‘ying.

3. Repozitoriyaning URL manzilini oling va quyidagicha qo‘shing:

1
git remote add origin <sizning repozitoriyangiz URL manzili>

4. endi tekrish kerak:

Sizda quyidagilar bo‘lishi kerak:

1
upstream    https://git.suckless.org/dwm (fetch)
2
origin      https://github.com/username/dwm.git (push)

5. Endi sozlagan va patch qo‘shgan holatingizni master branchga yuklang:

1
git push origin master

Yangilanishlarni olish:

Agar suckless loyihasi yangilansa, siz uni quyidagicha olishingiz mumkin:

1
git pull upstream master

Yakuniy fikr

YO’Q

Ishlamadimi? bilmadim menda ishladi)